KENNIS

Hoe bouw je een ‘village’?

‘It takes a village to raise a child’. Maar wat als je nog geen ‘village’ hebt?

‘Ik’ versus ‘wij’

In een collectieve samenleving is de groep belangrijker dan het individu en wordt veel waarde gehecht aan tradities, sociaal gedrag en familie. Er wordt naar elkaar omgekeken en kinderen leren over zichzelf te denken als onderdeel van een groep met wie je samenleeft. Keerzijde is dat in een collectieve samenleving minder ruimte is voor eigen keuzes, en er vaak een blijvende afhankelijkheid is van de groep.
In een individualistische samenleving is het individu belangrijker dan de groep. Het gezin bestaat meestal alleen uit het kerngezin en de opvoeding is erop gericht om later op eigen benen te kunnen staan. Er is veel ruimte voor keuzevrijheid en kinderen leren over zichzelf te denken vanuit hun persoonlijke identiteit. De keerzijde van deze zelfredzaamheid is dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun eigen geluk, er alleen voor staan en minder op anderen terug kunnen vallen. Dit kan leiden tot verminderde veerkracht, stress, eenzaamheid en ongelijkheid.

Nederland behoort tot de top 5 van meest individualistische landen ter wereld. Dat is niet altijd zo geweest. In de afgelopen vijftig jaar zijn we meer gericht geraakt op vrijheid en zelfstandigheid en hebben we meer afstand genomen van familie, kerk en buren. We zoeken elkaar nog steeds op om gezamenlijke activiteiten te ondernemen, maar op grotere afstand dan vroeger. Opvoeden is steeds meer een individuele aangelegenheid geworden.

Het belang van een sociale opvoedomgeving

Uit onze Buurtgezinnen-praktijk en uit onderzoek blijkt dat een warme en betrokken omgeving een belangrijke factor is in het welzijn van kinderen en gezinnen. Deze kan bestaan uit zowel de eigen familie- en vriendenkring, als uit vrijwillige als professionele opvoeders. Denk aan grootouders, ooms en tantes, de leerkracht, kinderopvangmedewerker, trainer van de sportclub, muziekleraar of jongerenwerker.

Een sociale opvoedomgeving kan functioneren als medeopvoeder, als ruimte voor kinderen om even te ontsnappen aan ouderlijk toezicht, als steun voor ouders bij onzekerheden, bij vragen of problemen in de opvoeding, voor praktische steun en als bron van kennis en kunde over de opvoeding. Door samen verantwoordelijkheden te dragen, is het bovendien minder vaak nodig om professionele hulp in te schakelen.

Bronnen

• Exchange Family Center (2021) It takes a village to raise a child: How communities can help raise kids: https://www.exchangefamilycenter.org/exchange-family-center-blog/2021/2/4/it-take-a-village-to-raise-a-child-how-communities-can-help-raise-kids
• Gulbahce, T. (2021) Individualisme en collectivisme: https://culturelezorg.nl/individualisme-en-collectivisme/
• Nederlands Jeugdinstituut (2010) Allemaal Opvoeders: https://www.nji.nl/sites/default/files/2021-05/DekrachtvandepedagogischecivilsocietyNJi2010.pdf.
• Nederlands Jeugdinstituut (2022) Opvoeden doe je niet alleen. Hoe helpen anderen mij daarbij? https://www.nji.nl/opvoeden-en-ouderschap/opvoeden-doe-je-niet-alleen-hoe-helpen-anderen-mij-daarbij.