‘Opvoeden doen we weer steeds meer samen’

Opgericht als burgerinitiatief in 2015 in drie gemeenten is Buurtgezinnen inmiddels uitgegroeid tot een landelijk concept dat lokaal wordt uitgevoerd in 100 gemeenten in Nederland. Van Den Helder tot Maastricht. Initiatiefnemer Leontine Bibo werd als crisispleegouder geraakt door het verdriet van ouders en kinderen die niet meer samen kunnen leven omdat de problemen zo zijn geëscaleerd. Ze schrok van de eenzaamheid en het gebrek aan steun bij deze gezinnen. Die ervaringen zijn de bron van Buurtgezinnen.

Keer op keer kreeg zij kinderen in huis, waarvan zij zich afvroeg waarom deze kinderen niet meer thuis konden wonen. Haar conclusie was dat we het samen opvoeden verleerd zijn. “Er wordt wat afgetobd achter voordeuren. Als we elkaar onderling meer helpen met het opvoeden van onze kinderen, kunnen we veel ellende voorkomen.”

“We zijn het een beetje verleerd: aandacht geven aan een kind van een ander, in de vorm van een aai over een bol of een waarschuwing. Het zou mooi zijn als het grootbrengen van kinderen meer dan nu vaak het geval is, nog meer een aangelegenheid wordt van de samenleving. De buurkinderen opvangen als de buurvrouw griep heeft, ingrijpen als je ziet dat een kind op straat wordt gepest door andere kinderen… Met z’n allen zorgen voor de generatie van morgen. Buurtgezinnen is vanuit die gedachte opgericht: ‘It takes a village to raise a child.’ Ons motto is: Opvoeden doen we samen!”

it takes a village to raise a child

Nieuw is het niet

“Ik ben er enorm trots op dat zeven jaar na de oprichting al 100 gemeenten in Nederland de ideologie van Buurtgezinnen inmiddels omarmen. Maar laten we eerlijk zijn: nieuw is het niet wat we doen. Ik spreek veel volwassenen die vroeger ook een buurtgezin hadden; een gezin waar ze regelmatig meedraaiden als het thuis om wat voor reden dan ook even niet ging. Daar willen we nog meer naar toe met Buurtgezinnen.”

“Het individu is de hoeksteen van de samenleving geworden. Laat dat maar weer het gezin zijn in welke vorm dan ook. Wij hebben steungezinnen in alle soorten en maten; opa’s en oma’s, stellen zonder kinderen, ‘complete’ gezinnen en ook afkomst of levensovertuiging verschilt. Het ideale steungezin bestaat overigens niet. Ieder huisje heeft zijn kruisje. Dat kan ook heel relativerend werken voor ouders waar het allemaal even niet van een leien dakje loopt; dat ze zien dat het er in een steungezin af en toe ook hectisch aan toe kan gaan. “

De zin van Buurtgezinnen

“De inzet van Buurtgezinnen genereert een rijke opbrengst voor zowel vraagouders als hun kinderen. Ook steungezinnen profiteren van hun rol, denk aan zingeving en ertoe doen. Bij vraagouders groeit het mentaal welbevinden. De steun geeft nieuwe energie en innerlijke rust. Buurtgezinnen draagt bij aan een gestage verbetering van het gezinsklimaat en de relaties tussen ouders en kinderen.”

“Bij de meeste vraagkinderen groeit hun sociaal emotionele ontwikkeling en hun welbevinden. Buurtgezinnen vergroot hun wereld en veerkracht. Bij sommige kinderen is sprake van een toename van pro-sociaal gedrag, zelfredzaamheid, spraaktaalontwikkeling en lichamelijke ontwikkeling. Er ontstaan vriendschappen tussen gezinnen. En Buurtgezinnen stimuleert de integratie van nieuwkomers en de participatie van ouders.”

Buurtgezinnen wordt gewaardeerd

De afgelopen jaren zijn een groot aantal gezinnen aan elkaar gekoppeld die elkaar zo op weg helpen. En dat wordt gewaardeerd, zo blijkt uit de hoge waarderingscijfers naar aanleiding van een klanttevredenheidsonderzoek onder de deelnemende gezinnen. “We hebben de gezinnen bevraagd over onze bereikbaarheid, snelheid, betrouwbaarheid, uitleg en ondersteuning door de coördinator en de kwaliteit van de match. Steungezinnen gaven ons gemiddeld een 8,7 op de bovenstaande items en vraaggezinnen maar liefst een 9.”

“Maar waardering komt ons ook op andere manieren toe. In 2017 ontvingen we uit handen van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima in Paleis Noordeinde het Appeltje van Oranje van Het Oranje Fonds. Dit Appeltje wordt uitgereikt aan initiatieven die zich inzetten voor een samenleving waarin niemand er alleen voor staat. En in datzelfde jaar bracht Koningin Maxima een bezoek aan Buurtgezinnen, waarbij ze onder meer met enkele gezinnen en hun steungezinnen sprak.”

“Ieder jaar reikt Het Vergeten Kind de Hartenhuis Award uit aan een organisatie of persoon die zich buitengewoon inzet voor kwetsbare kinderen in Nederland. En in 2021 viel die eer ons te beurt. Omdat we – zo luidde het oordeel van de jury – het sociaal isolement van veel kinderen (en ouders) opheffen, dankzij heel veel lieve fijne steungezinnen.”

“Al die blijken van waardering zijn natuurlijk prachtig en ongetwijfeld mede een gevolg van de gekozen organisatievorm waar zakelijkheid en maatschappelijke gedrevenheid hand in hand gaan. Buurtgezinnen is als onderneming in het sociaal domein een succesvol netwerk van ondernemende zelfstandigen met een professionele backoffice die de coördinatoren faciliteert. Een vorm die erg goed blijkt te werken.”

Collectief informele steun voor kind en gezin

“Maar Buurtgezinnen doet het niet alleen. Sinds enige tijd zijn we ook onderdeel van het Collectief Informele steun voor kind en gezin, dat bestaat uit Home Start, Samen Oplopen, Steunouder en Buurtgezinnen. Ons collectieve doel is dat er binnen vijf jaar in alle gemeenten van Nederland informele steun beschikbaar is voor gezinnen. Onze boodschap? Professionele hulp is niet altijd het beste antwoord als gezinnen het zwaar hebben. Veel gezinnen zijn heel erg gebaat bij praktische en vriendschappelijke steun van een vrijwilliger of gezin uit de buurt.”